UAT Là Gì? Vì Sao Nó Quan Trọng Với Phần Mềm Hoàn Chỉnh

Trong lĩnh vực lập trình web, việc đảm bảo sản phẩm cuối cùng không chỉ đáp ứng đúng các yêu cầu kỹ thuật và phù hợp với nhu cầu sử dụng của người dùng là điều hết sức quan trọng. Theo đó, UAT là giai đoạn quan trọng để Dev thực hiện các bước kiểm thử cuối cùng trước khi chính thức phát hành phần mềm/ứng dụng ra thị trường. Khái niệm UAT cũng là một chủ đề được quan tâm hàng đầu với những ai mới chập chững bước chân vào lĩnh vực lập trình web. Bài viết dưới đây của Học Viện Công Nghệ Thông Tin – Hướng Nghiệp Á Âu sẽ giúp bạn giải đáp tất tần tật những thông tin liên quan đến UAT mà bạn nên tìm hiểu.

UAT là một trong những giai đoạn kiểm thử phần mềm quan trọng nhất (Ảnh: Internet)

UAT Là Gì?

UAT là thuật ngữ viết tắt của cụm User Acceptance Testing (kiểm thử chấp nhận người dùng) – giai đoạn cuối cùng trong quá trình kiểm thử trang web/phần mềm trước khi phát hành đến người dùng.

Ở giai đoạn này, developer có thể kiểm tra hệ thống trong một môi trường giống hoàn toàn với thực tế để xác nhận phần mềm có đạt đủ tiêu chuẩn để ra mắt chính thức hay không.

Tham gia vào quá trình này thường sẽ có hai hoặc nhiều người cùng nhau trải nghiệm sản phẩm để check xem dự án có tồn tại những lỗi tiềm ẩn, lỗ hổng bảo mật hoặc vấn đề nào đó ảnh hưởng đến cách hoạt động và vận hành hay không. Sau đó, họ sẽ cung cấp phản hồi cho nhóm phát triển để họ điều chỉnh lại cho đến khi không còn sót mã lỗi nào.

Đích đến của UAT là mang đến trải nghiệm mượt mà cho người dùng (Ảnh: Internet)

Ai Thực Hiện UAT?

UAT thường được thực hiện bởi người dùng cuối (đối tượng chính sử dụng sản phẩm), khách hàng, chuyên gia trong lĩnh vực… Đây là các nhóm đối tượng thực hiện kiểm thử UAT hiệu quả nhất để phát hiện các vấn đề tồn đọng bên trong hệ thống và góp ý tối ưu phần mềm.

Họ là những người dùng chuyên nghiệp và trực tiếp trải nghiệm phần mềm khi triển khai nên sẽ hiểu biết sâu sắc cách hoạt động của trang web và đánh giá cụ thể mức độ phù hợp khi ứng dụng vào công việc thực tế.

UAT thường được thực hiện với hai nhóm đối tượng chính là người dùng cuối và khách hàng (Ảnh: Internet)

Mục Tiêu Chính Của User Acceptance Testing Là Gì?

Lý do quan trọng nhất để UAT trở thành công đoạn không thể bỏ qua trong quy trình phát triển phần mềm là khả năng phát hiện các lỗi nghiệp vụ mà đội ngũ Dev bỏ sót. Từ đó, có cơ sở thực tế để điều chỉnh lại sản phẩm đúng với mục tiêu chiến dịch và nhu cầu người dùng.

Đặc biệt, UAT còn đóng góp vai trò to lớn trong việc tăng cường sự hài lòng của khách hàng, đảm bảo sản phẩm không những thực hiện tốt những tính năng của nó mà còn có cách vận hành thân thiện với đại đa số người dùng.

Thực tế còn cho thấy một số trường hợp, yêu cầu dự án không được truyền tải đầy đủ và rõ nét giữa khách hàng – nhà phát triển nên công đoạn kiểm thử bằng phương pháp UAT sẽ giúp cả hai bên có cái nhìn chung về sản phẩm, từ đó có cơ sở để đưa ra giải pháp tùy chỉnh, tối ưu hiệu quả.

Nhờ UAT, nhà phát triển có thể đáp ứng tốt hơn những yêu cầu thực tế của khách hàng (Ảnh: Internet)

Quy Trình Thực Hiện UAT

Giai đoạn UAT thường được thực hiện bởi người dùng cuối để kiểm tra xem phần mềm có đáp ứng với yêu cầu nghiệp vụ thực tế của họ hay không. Theo đó, quy trình thực hiện UAT được triển khai theo như các bước dưới đây:

Phân tích yêu cầu nghiệp vụ của phần mềm cần phát triển
Lập kế hoạch kiểm thử UAT chi tiết
Xây dựng các kịch bản kiểm thử UAT
Xác định các trường hợp kiểm thử
Chuẩn bị nguồn dữ liệu để kiểm thử, càng thực tế càng đáp ứng tốt yêu cầu
Bắt đầu cho người dùng thực hiện kiểm thử UAT trên phần mềm thực tế
Ghi nhận kết quả đạt được và ý kiến từ người dùng
Xác nhận chức năng của sản phẩm và có kế hoạch điều chỉnh phù hợp

Thứ tự kiểm thử UAT mà lập trình viên cần xây dựng kế hoạch bài bản từ trước (Ảnh: Internet)

Một Số Kiểu Kiểm Thử Phổ Biến Của UAT

Alpha Testing: Thường được thực hiện bởi nhóm phát triển hoặc nhân viên nội bộ để phát hiện, cải thiện và khắc phục các vấn đề phát sinh của phần mềm.
Beta Testing: Quy trình kiểm thử này thường được diễn ra bởi nhóm khách hàng hoặc môi trường người dùng rộng lớn hơn trong môi trường làm việc thực tế của họ. Sau đó, những phản hồi từ đám đông người dùng sẽ là cơ sở quý báu để Dev cải tiến sản phẩm.
Usersnap Classic: Đây là giải pháp hữu hiệu để thu thập phản hồi từ đội ngũ thực hiện kiểm thử Alpha và Beta.
Contract Acceptance Testing: Là quá trình kiểm thử phần mềm dựa trên các yêu cầu và thông số kỹ thuật được thể hiện rõ ràng trên hợp đồng của khách hàng và nhà phát triển. Vì vậy, quá trình này sẽ kết thúc nếu như những tính năng của sản phẩm đã đáp ứng tốt tiêu chí mà khách hàng đặt ra.
Regulation Acceptance Testing: Đây là loại kiểm thử UAT để kiểm tra xem ứng dụng có dính líu hoặc liên quan đến các nội dung phạm pháp hay không. Đây cũng là công đoạn quan trọng để đảm bảo sản phẩm tuân thủ đúng theo các điều luật liên quan và không có vấn đề phát sinh khi vận hành sản phẩm lâu dài.
Operational Acceptance Testing: Cách kiểm thử này dùng để xác định sản phẩm có đang được triển khai và thiết lập đúng cách không để bắt đầu quá trình vận hành chuyên nghiệp. Bên cạnh đó là kế hoạch đào tạo người dùng, kiểm tra bảo mật, phương pháp bảo trì…
Black Box Testing : Black Box Testing (Kiểm thử hộp đen) là phương pháp phân tích các tính năng cụ thể mà không làm lộ cấu trúc code bên trong. Trong quá trình kiểm thử này, người dùng không thể biết bất kỳ chi tiết code nào bên trong mà chỉ có thể trải nghiệm trực quan.

Một số kiểu phổ biến trong phương pháp kiểm thử UAT (Ảnh: Internet)

UAT đóng vai trò kiểm tra chất lượng cuối cùng, giúp nhận diện và giải quyết mọi vấn đề để đạt được sự hài lòng tuyệt đối của khách hàng. Hy vọng, thông qua bài viết sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về khái niệm UAT là gì cũng như biết được những thông tin liên quan đến quá trình UAT. Đừng quên theo dõi những bài viết tiếp theo của Học Viện Công Nghệ Thông Tin – Hướng Nghiệp Á Âu để cập nhật thêm nhiều thông tin và kiến thức mới nhất trong ngành IT bạn nhé!

Những Điều Cần Biết Thêm Về UAT

UAT diễn ra khi nào trong quy trình phát triển phần mềm?

UAT (User Acceptance Testing) diễn ra ở giai đoạn cuối cùng của quy trình phát triển phần mềm, ngay trước khi sản phẩm được triển khai ra môi trường sản xuất.

Vị trí của UAT trong quy trình

UAT chỉ được thực hiện sau khi các giai đoạn kiểm thử nội bộ đã hoàn tất, bao gồm:

Unit Testing (Kiểm thử đơn vị): Lập trình viên kiểm thử từng phần nhỏ của mã nguồn.
Integration Testing (Kiểm thử tích hợp): Kiểm tra sự tương tác giữa các module khác nhau.
System Testing (Kiểm thử hệ thống): Kiểm tra toàn bộ hệ thống để đảm bảo nó hoạt động như một thể thống nhất.
QA Testing: Đội ngũ QA kiểm thử tổng thể để tìm và loại bỏ các lỗi.

Sau khi các loại kiểm thử trên đã hoàn thành và sản phẩm được coi là ổn định và sẵn sàng, nó sẽ được chuyển giao cho người dùng cuối hoặc khách hàng để thực hiện UAT. Mục tiêu của UAT không phải là tìm lỗi kỹ thuật, mà là để xác nhận rằng sản phẩm đáp ứng đúng nhu cầu và kỳ vọng của người dùng trong môi trường thực tế.

UAT có phải là kiểm thử chức năng không?

Không hẳn. UAT có thể bao gồm kiểm thử chức năng, nhưng tập trung vào việc kiểm tra toàn bộ quy trình nghiệp vụ từ góc nhìn người dùng, không chỉ các chức năng riêng lẻ.

UAT có cần môi trường riêng không?

Có, UAT (Kiểm thử chấp nhận người dùng) rất cần một môi trường riêng biệt.

Việc có một môi trường UAT chuyên dụng là một thực tiễn tốt nhất trong phát triển phần mềm và là điều kiện gần như bắt buộc để đảm bảo sự thành công của quy trình kiểm thử này.

Điều gì xảy ra nếu UAT thất bại?

Nếu UAT (Kiểm thử chấp nhận người dùng) thất bại, điều đó có nghĩa là sản phẩm chưa đáp ứng được nhu cầu và kỳ vọng của người dùng cuối hoặc các yêu cầu nghiệp vụ quan trọng. Khi đó, sản phẩm sẽ không được chấp nhận để triển khai ra môi trường sản xuất.

UAT khác gì so với QA Testing?

UAT (User Acceptance Testing) và QA Testing (Quality Assurance Testing) là hai giai đoạn kiểm thử khác nhau trong quy trình phát triển phần mềm, mặc dù chúng đều nhằm mục đích đảm bảo chất lượng sản phẩm. Sự khác biệt chính nằm ở mục tiêu, người thực hiện và thời điểm chúng được tiến hành.

Dưới đây là bảng so sánh chi tiết:

Tiêu chí	QA Testing (Kiểm thử đảm bảo chất lượng)	UAT (Kiểm thử chấp nhận người dùng)
Mục tiêu	Đảm bảo phần mềm hoạt động đúng theo yêu cầu kỹ thuật và không có lỗi (bug). Tập trung vào việc tìm kiếm lỗi, vấn đề về hiệu suất và bảo mật.	Xác nhận rằng sản phẩm đáp ứng đúng nhu cầu và kỳ vọng của người dùng cuối. Kiểm tra tính khả dụng, trải nghiệm người dùng và sự phù hợp với nghiệp vụ thực tế.
Người thực hiện	Các chuyên gia kiểm thử (QA Testers) của đội ngũ phát triển phần mềm.	Chính người dùng cuối (end-users), khách hàng, hoặc các bên liên quan trong nghiệp vụ.
Thời điểm	Diễn ra trong suốt vòng đời phát triển phần mềm (SDLC), từ khi bắt đầu cho đến khi gần hoàn thành.	Là giai đoạn kiểm thử cuối cùng trước khi sản phẩm được đưa vào môi trường sản xuất.
Kịch bản	Dựa trên các tài liệu yêu cầu kỹ thuật và thiết kế. Kịch bản thường chi tiết, tập trung vào việc bao quát các chức năng và các trường hợp lỗi.	Dựa trên các tình huống sử dụng thực tế của người dùng và các quy trình nghiệp vụ hàng ngày.
Phạm vi	Kiểm tra toàn diện từ chức năng, hiệu suất, bảo mật, đến các lỗi nhỏ. Có thể sử dụng cả kiểm thử thủ công và tự động.	Kiểm tra để xác nhận rằng sản phẩm giải quyết được vấn đề của người dùng. Mức độ kiểm thử ít tập trung vào việc tìm lỗi kỹ thuật mà chủ yếu là xác nhận tính đúng đắn về nghiệp vụ.

Tóm lại:

QA Testing là công việc của các chuyên gia để đảm bảo sản phẩm được xây dựng đúng cách (built right).
UAT là công việc của người dùng cuối để đảm bảo sản phẩm được xây dựng đúng cái cần (built the right thing).

Cả hai giai đoạn này đều quan trọng và cần thiết để mang lại một sản phẩm chất lượng cao, đáp ứng cả tiêu chuẩn kỹ thuật lẫn nhu cầu của khách hàng.